Kaynak İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Kaynak malzemeleri birbiri ile birleştirmek için kullanılan bir imalat yöntemidir. Genellikle metal veya termoplastik malzemeler üzerinde kullanılır. Bu yöntemde genellikle çalışma parçalarının kaynak yapılacak kısmı eritilir ve bu kısma dolgu malzemesi eklenir, daha sonra ek yeri soğutularak sertleşmesi sağlanır, bazı hallerde ısı ile birleştirme işlemi basınç altında yapılır. Bu yöntem lehim ve sert lehim ile fark gösterir, lehim ve sert lehim yöntemlerinde birleştirme düşük erime noktalarında ve çalışma parçaları erimeden oluşur. Kaynak için gaz alevi, elektrik arkı, lazer, elektron ışını, sürtme, ultrases dalgaları gibi birçok farklı enerji kaynakları kullanılabilir. Endüstriyel işlemlerde, kaynak açık hava, su altı, uzay gibi birçok farklı ortamda gerçekleştirilebilir.
Bununla beraber, yapıldığı yer neresi olursa olsun, kaynak çeşitli tehlikeler barındırır. Alev, elektrik çarpması, zehirli dumanlar ve ultraviyole ışınlara karşı önlem almak gereklidir.
 
Kaynak çeşitleri:
  1. Elektrik ark kaynağı
  2. Oksi-asetilen kaynağı
  3. Gazaltı kaynağı
  4. Elektrik direnç kaynağı
  5. Enerji ışın kaynakları
  6. Katı hal kaynak yöntemleri
Yukarıdaki kaynak çeşitleri için farklı tehlike ve riskler olduğu gibi benzer tehlike ve risklerde mevcuttur. Bununla ilgili aşağıda birçok korunma yolları, strandartlar ve önlemler anlatılmıştır.
 
Faydalı bilgiler:
  1. Argon ve saf azotu 3 defa soluma ölüme sebep olabilir.
  2. Tüpler TS 1519 ve TS 11169 standardına uygun olmalıdır.
  3. Kaynak yapılacak bölgenin 11 mt yakınında yanıcı gaz, yanıcı gaz yayan sıvı (benzin, solvent vb.) ve kolay tutuşucu maddeler bulunmamalıdır. Bu tür maddelerin yakınlarında kaynak yapılması gerekiyorsa da gerekli önlemler alınmalıdır :)
  4. Aydınlatma zorunlu ise 24V seyyar lamba kullanılmalıdır.
  5. Önceden içinde gaz depolanmış bir tankta kaynak yapılacaksa önce iyice yıkanmalı daha sonra içi su ile doldurularak kaynak yapılmalıdır.
  6. Oksi-gaz kaynağının camının koyuluk derecesi 5-6 olmalıdır.
  7. Elektrik ark kaynağının maske camının koyuluk derecesi akım şiddetine göre seçilmelidir.
    • 40 - 80 A ........................ 10
    • 80 -175 A ....................... 11
    • 175 - 300 A .................... 12
    • 300 - 500 A .................... 13
  8. Bu maskeler TSEN 169 ve TSEN 170 standartlarına uygun olmalıdır.
  9. Kaynaktan doğan gazlara karşı ayrıca önlem alınmalıdır. Karbonmonoksit ve karbondioksit belirli yüzdelerde insan üzerinde değişik etkiler yaratmaktadır.
    • Karbonmonoksit
      • %0.01 konsantrasyonunda belirsizdir
      • %0.2 konsantrasyonunda bir saat solunduğunda öldürür
      • %1 konsantrasyonunda solunduğunda anında öldürür
    • Karbondioksit
      • %1 - 3 konsantrasyonunda etkisizdir
      • %3 - 6 konsantrasyonunda baş ağrısı yapar
      • %6 - 10 konsantrasyonunda görme bulanıklığı ve bilinç kaybı yapar
      • %10 ve üzeri konsantrasyonunda oksijen yetersizliğinden ötürü yaşam sona erer.
  10. Oksijen tüpünün valf ağzı sağ vida dişlidir. Aseitelen, hidrojen ve LPG gibi yanıcı kaynakların valf ağızları sol vida dişlidir. Ayrıca yakıcı gazların hortumları mavi, yanıcı gazların hortumları kırmızı renkte olur.
  11. Kaynaktan kaynaklanan ışınlar radyasyon içermez. Bu ışınların %60'ı IR ışınıdır. Işık stresi ve mide bulantısı yapar.
  12. Kaynak işlerinde karbon filtreli KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) kullanılmalıdır.
      •